مرضیه دادگر

در ادامه سفرهای زلزله که مدتهاست مهمان ناخوانده مردم شده،این بار قرعه به نام کهگیلویه وبویراحمد افتاد تا این استان در زمره استانهایی قرار بگیرد که زلزله بالای ۵ریشتر راتجربه کرده اند.البته وقوع زلزله با توجه به قرارگرفتن این استان بر روی گسل،هم دور از انتظار نبود، ولیکن این زلزله وپس لرزه های پس از آن حاوی نکات ودرس هایی بود که توجه به آنها ضروری به نظرمی رسد.

اولین نکته در زلزله اخیر وپس لرزه های پس از آن این بود که همه غافلگیر شدیم،از مدیر ومسئول بگیرتامردم عادی.معلوم نیست وقتی گفته می شود از ۴۱بلای طبیعی درایران ۳۰مورد آن درایران سابقه رخ دادن دارند چرا مسئولین ما بازهم غافلگیر می شوند واصلا فکرش را هم نمی کنند که حادثه وبحران دریک قدمی ما قرار دارد.آن هم در شرایطی که قرارگرفتن استان بر روی گسل زلزله به این موضوع قابلیت پیش بینی بخشیده بود.این یعنی مسئولین برخلاف مردم عادی حق نداشتند غافلگیر شوند.در واقع اگر قرار بود آنها هم درچنین شرایطی مانند مردم باشند به یک سوال اساسی پاسخ دهند دقیقا برای چه مسئول شدند.

دومین نکته بازار داغ شایعات در آشفته بازار پس از زلزله  2/5ریشتری بود .دراین شایعات که دست به دست در فضای مجازی می چرخید خبرهایی مبنی بر وقوع زلزله مهیب درمرکز استان به گوش می رسید .بروز این شایعه موجی از نگرانی و وحشت را میان مردم به وجود آورد وبالاخره بعد از انتشار وسیع آن دراین شبکه ها،این موضوع از طرف معاون استاندار تکذیب شد.ولی بطور کاملا اتفاقی این شایعه رنگ واقعیت به خود گرفت تامردم نسبت به گفته های مسئولین دچار شک وتردید شوند.در واقع بهترین راهکار درچنین شرایطی این بود که مسئولان با استفاده از ظرفیت رسانه ها وشبکه مجازی به مردم اعلام می کردند وقوع پس لرزه بعد از زلزله اصلی امری  طبیعی است تا مردم آمادگی لازم برای برخورد باحادثه احتمالی را داشته باشند.البته شایعات وگمانه زنی ها به همین جا ختم نشد وبعد از پس لرزه ۳ریشتری ۳بامداد شهرسی سخت، گفته شد دنا آتشفشانی شده وچشمه های این شهرستان دراثراین موضوع گرم شده تا باردیگر شهروندان در معرض ترس شدیدتری قرار بگیرند وبه لحاظ روحی وروانی دچار مشکل شوند.

درکنار رونق بازار این شایعات و رد آن توسط مسئولین،نکته سوم راه افتادن موج بی اعتمادی مردم نسبت به مسئولین بود ومشاهده شد برخی از مردم به جای اساس قرار دادن سخنان مسئولین،به شایعه سازان واطرافیان خود بیشتر توجه می کردند وترجیح می دادند منابع اطلاعاتی شان از جای دیگری باشد تا ضعف مسئولان دراینجا نیز بروز کند، موضوعی که همچنان هم ادامه دارد ومردم سعی می کنند به جای  مراجعه به منابع خبری رسمی اطلاعات خود را از منابع دیگری که همان شایعه سازان هستند دریافت کنند.

پنجمین نکته به وجود آمدن بازار دلالی وتجارت در چادرهای مسافرتی بود .درحالی که شهروندان درعذاب واسترس ناشی از زلزله با  شرایط روحی و روانی بدی دست وپنجه نرم می کردند و هراس ناشی از زلزله آنها را به کوچه وخیابان کشانده بود ومجبور بودند درچنین شرایطی سرمای هوا راهم تحمل کنند عده ای در سایه بی توجهی مسئولان دنبال دلالی خود بودند وچادرهای مسافرتی را باقیمت گزاف تر وچند برابرقیمت اصلی خود به فروش می رساندند تا مردم در آن شرایط نامطلوب زیربار چنین هزینه های بیشتر تحت فشار قرار بگیرند.

نحوه مواجهه مردم با این بحرانها وبررسی تعداد مصدومین نکته دیگری بود که نشان داد مردم ما در آموزش قبل وحین بحران دچار فقر اطلاعاتی هستند وخیلی از آنها نمی دانند در چنین شرایطی چه واکنشی از خود نشان دهند.اینجاست که مشخص می شود همه همایش ها،مانورهایی وبرنامه هایی که درقالب پدافند غیرعامل برگزار می شده هیچ خروجی نداشته وبیشتر برای پر کردن گزارش عملکرد بوده تا آموزش ویادگیری ،که این موضوع هم ضعف بزرگی در مقوله مواجهه با  بحران هاست.حتی مانورها وهمایش هایی هم که در مدارس برگزار می شوند بیشتر ازآنکه جنبه آموزشی داشته باشند بیشتر بر مدار شوخی وخنده می گذرند ومحلی برای یادگیری نیستند.عدم آشنایی وچگونگی استفاده از وسایل کمک های اولیه وبرخوردبا مصدومین  درشرایط بحران نیز نمود دیگری از ضعفهای ما درحوزه آموزش است.

نکته ششم اینکه در این زلزله دو بیمارستانهای شهیدبهشتی وامام سجاد یاسوج دچار صدمات وآسیب جدی شدند وبیمارستان شهید جلیل یاسوج نیزهنوز افتتاح نشده دچارآسیب شد وترکها وگسیختگی های عمیقی درنمای بیرونی آن ایجادشد.بروز چنین صدماتی درمراکز درمانی استان در کنار عدم وجود سوله بحران بدترین خبر ممکن بود ومعلوم نبود در صورت اتفاق بدتر،قراربودپروسه امداد ودرمان چگونه انجام شود.

تخریب وآسیب به واحدهای مسکونی شهری  وروستایی،درکنار خسارت جدی به برخی زیرساختها در زلزله اخیر که به گواه آمار وطبق برآورد اولیه ۷۸میلیارد خسارت به بار آورد موضوع مهمی دیگری  است که نباید از کنار آن بی تفاوت گذشت.زلزله اخیر به خوبی موضوع مصالح بی کیفیت وعدم نظارت بر ساخت وساز را به نمایش گذاشت ونشان داد درصورت زلزله ای باقدرت تخریب بالاتر فجایع بدتری دراین زمینه به بار می آمد.

نکته آخر اینکه هرچند خوشبختانه زلزله در استان تلفات جانی نداشت ولی برای مردم وبه خصوص مسئولین هشدار وآزمون خوبی بود تا باعبرت ازشرایط پیش رو در آزمونها وبحرانهای احتمالی آینده بهترعمل کنند.