گزارش ابتکارجنوب از وضعیت بحرانی آب شهرستانهای داراب، زرین دشت و فسا:

سد رودبال فقط ۶۰ روز آب دارد

سامانه های بارشی اخیر دردی را دوا نکردند

آب منطقه ای: تدبیرلازم اندیشیده شده است

ابتکار جنوب- آمنه سپهر: بارش های اخیر و سامانه مونسون  تابستانه با وجود جاری شدن‌سیلاب های کم‌سابقه در استان فارس که خسارات جانی و مالی سنگینی بر جای گذاشت هم نتوانست آنگونه که باید گلوگاه سدهای فارس را لبریز کند. سیلاب هایی که نقشی  بیشتر ویران کننده داشتندتا آبادانی طوری که امید مردم  به ویژه کشاورزان ِ بهره بردار از پایاب ها را هم  ناامید کرد  و نگذاشت تا محصولشان جان بگیرد.

رنج ویرانی های حاصل از خشم و خروش طبیعت  این امید را به مردم می داد که  حداقل باعث شود سدهای فارس احیا شوند، اما نه تنها ویرانی رهاورد این سامانه بود بلکه سدها هم آنگونه که باید جان نگرفتند و حالا زنگ خطر فروکش کردن آب برخی از سدها به گوش می رسد.طبق آمارهای موجود سدهای فارس با ظرفیت نزدیک به سه میلیارد متر مکعبی، پس از بارش های تابستانه تنها ۱۷ میلیون متر مکعب آب در پشت پهنه خود ذخیره کردند که این مقدار به اذعان کارشناسان  حوزه آب اصلا رضایت بخش نیست.

بر اساس تحقیقات انجام شده سدهای فارس ۲ میلیارد و ۹۲۶ میلیون متر مکعب ظرفیت دارند که حجم آب موجود نسبت به ذخیره حجم مخازن ۹ سد این استان  در حال حاضر ۴۴/۷  درصد و  حجم آب موجود  در این سدها  تا ۲۳ آبانماه سالجاری ۳۴ درصد است. اما آنچیزی که مشهود است، اینکه  جای خالی آبخوانداری و آبخیزداری به شدت محسوس است در حالی که می شد با مدیریت جدی، سیلاب ها را به خوبی کنترل و نقش مهم و بی بدیلی  در کنترل بحران خشکسالیها ترسیم کرد.

در این گیر و دار خشکسالی ها ،از گوشه و کنار استان فارس خبر از افت شدید ذخایر آبی سدها خصوصا سد رودبال داراب به گوش می رسد. سدی که به تنهایی آب شرب شهرستانهای داراب، فسا و زرین دشت را تامین میکند.اما آنچیزی که ما را مصمّم به تهیه این گزارش کرد، خبرهای واصله در فضای مجازی و خبر خشکی قریب الوقوع سد رودبال داراب  است . سدی که در حال حاضر تامین کننده  آب شرب سه شهرستان داراب ، زرین دشت و فسا است. اما آن چیزی که بر حساسیت موضوع می افزاید اینکه این سد پس از سالها تشنگی و نبود آب شرب برای مردمان درد کشیده زرین دشت  که نزدیک به دو  سالی است که از رنج بیماریهای کلیوی به دلیل نوشیدن آب شرب غیر بهداشتی نجات پیدا کرده اند، مایه دلگرمی و رضایت عمومی از داشتن آب سالم و بهداشتی است و حالا مساله کمبود آب سد و اتمام ذخایر آبی این سد تا ۶۰ روز دیگر  دوباره موجی از نگرانی را در دل مردم این شهرستان به وجود آورده است. سدی که هم اکنون آب شرب نزدیک به ۷۰ درصد  جمعیت شهرستان داراب و بخشی از شهرستان فسا را تامین میکند.

فعالان مجازی و اجتماعی با برجسته کردن این موضوع و تلنگر اتمام ذخیره آب این سد در تلاش اند تا با فرهنگ سازی  برای مصرف بهینه آب، مردم را به صرفه جویی دعوت‌کنند.  در همین رابطه فرماندار ویژه داراب در گفتگو با خبرنگار "ابتکار جنوب" از بهره مندی جمعیت ۷۰ درصدی شهرستان ۲۳۰ هزار نفری داراب از مجتمع آبرسانی سد رودبال سخن گفت و اظهار کرد:  حدود ۷۰ درصد آب شرب شهر داراب با جمعیت ۵۳ هزارنفر از آب سد رودبال تامین  می شود.فرهاد سعدی افزود: آب مصرفی  ۱۰ روستای این شهرستان نیز با جمعیتی افزون بر ۱۱ هزار نفر  از آب  شرب این سد تامین می شود.

وی ضمن تاکید بر مصرف بهینه آب و اصلاح الگوی مصرف، اقدامات انجام شده برای جلوگیری از بی آبی مردم این شهرستان پس از تمام کامل ذخیره آب سد رودبال  را تشریح کرد و بیان داشت: با پیگیری های انجام شده، محل حفر ۵ حلقه چاه جدید شناسایی و به زودی دستگاههای حفاری در مناطق مشخص شده مستقر می شوند.  او همچنین از پیگیری و انجام صدور مجوز کف شکنی دو حلقه چاه موجود این شهرستان خبر داد و گفت:  عملیات اجرایی کف شکنی دو حلقه چاه یاد شده  در آینده نزدیک شروع  میشود.در ادامه مدیر عامل انجمن توسعه پایدار داراب نیز در گفتگو با خبرنگار ما عنوان کرد: با توجه به این مهم که برداشت آب از سد رودبال داراب نهایتا تا دو ماه آینده امکان پذیر است ، ضروری است تا  در مورد آبرسانی به داراب و زرین دشت چاره اندیشی شود.شهاب سلیمی گفت: طی دو سال گذشته بارها تخلف و اشتباه قبلی مسئولین جهت تخصیص و انتقال غیرکارشناسی و غیرفنی و موضوع آب سد رودبال داراب به بالادست سد گوشزد کرده ایم اما متاسفانه گوش شنوایی نبود.

وی ضمن انتقاد از تخصیص آب این سد به شهرستان فسا تصریح کرد: با روابطی که در گذشته با وزارت نیرو انجام شده بود، قرار بود که از بالادست این سد که کاملا هم غیرفنی است، شبکه برق اجرا شود که مردم داراب بشدّت با این موضوع مخالفت و مانع از خسارتهای بیشتر به بیت المال شدند. مدیر عامل انجمن توسعه پایدار شهرستان داراب ابراز امیدواری کرد که  مسئولین جهت تخصیص و انتقال آب از سد سلمان به فسا ، داراب ، زرین دشت و شهرستانهای اطراف اقدام کنند.

ضرورت آبرسانی به شهرستانهای داراب، زرین دشت و فسا از سد سلمان:

 سلیمی بر ضرورت توجه بیشتر مسئولان به آبرسانی به شهرستانهای مذکور از محل سد سلمان فارسی تاکید کرد و گفت:  لازم است تا برای رفع اساسی تامین و کمبود آب شهرستانهای یاد شده، انتقال آب از دریا به شهرستانهای داراب، زرین دشت و فسا  مورد توجه جدی مسئولین مربوطه قرار بگیرد.

این فعال اجتماعی شهرستان داراب تصریح کرد: ضروری است تا با مسئولینی که با اجرای طرحهای غیر منطقی، غیر فنی و غیر عقلانی موافقت و بدون بررسی دستور تخصیص صادر کردند (انتقال آب به بالادست از سد رودبال داراب) برخورد قانونی  و جهت لغو این مصوبه  اقدام شود.

او بر لزوم  برخورداری آب هر سه شهرستان  بر پایه عدالت تاکید کرد و بیان داشت:  سد رودبال داراب در بهترین شرایط میتواند آب داراب و نهایتاً زرین دشت را تامین کند  که از اهداف احداث این سد هم که دهه های قبل بصورت دقیق بررسی شده، همین بوده است.

 سلیمی عنوان کرد: در حال  حاضر حدود ۱۱/۸ میلیون‌متر مکعب آب پشت سد رودبال  ذخیره است که از این مقدار حدود ۵ تا ۷ میلیون‌متر مکعب مجاز به برداشت است و مابقی باید برای پایداری و جلوگیری از شکاف بدنه سد ذخیره بماند.

او ادامه داد:بهترین گزینه انتقال آب از دریا و استفاده از سد سلمان فارسی است که حدود ۱۴ برابر سد رودبال داراب ظرفیت دارد  و میتواند پشتوانه خوبی برای تامین آب باشد.

مدیر عامل انجمن توسعه پایدار داراب اضافه کرد:  از ابتدا بنا بر این بوده است تا  ۱۱ هزار هکتار از اراضی دشت داراب از محل احداث این سد آبیاری  و آب شرب دو شهرستان داراب و زرین دشت از اهداف تامین شود.

در همین رابطه یکی از اعضای کمیسیون انرژی مجلس در فارس در گفتگو با ابتکار جنوب در خصوص انسجام مدیریتی در قانونگذاری حوزه آب اظهار کرد: قانون گذاری  در حوزه آب به عهده مدیریت منابع  آب کشور است و کلیه تصمیم گیریهای کلان  و اتفاقاتی که باید در این حوزه بیفتد نیز توسط این مرجع دنبال میشود.

عبدالعلی رحیمی مظفری با تاکید بر اینکه تصمیم گیری در این حوزه از مسئولیت استانی خارج است، عنوان کرد:  شرایط ما در حوزه آب شرایط پایایی نبوده و تاثیرات بسیار زیادی در حوزه آب گذاشته شده است . وی افزود: بواسطه خشکسالی های متمادی وضعیت به وجود آمده در حوزه مصارف و تولید آب، کار مدیریتی در این حوزه را بسیار دشوار کرده است.

نماینده مردم شهرستانهای کوار، سروستان و خرامه در مجلس شورای اسلامی با اشاره به افت شدید آبهای زیر زمینی  ابراز کرد: شرایط  وخیم خشکسالیها  و کاهش محسوس آب های زیر زمینی  موضوع آب شرب مردم را تحت الشعاع قرار داده که به همین جهت باید فکری اساسی برای این موضوع شود.

رحیمی مظفری تصریح کرد: با کاهش شدید ذخایر آبی  سدهای فارس و کاهش بارندگی ها و وجود مشکلات بسیار زیاد در این حوزه  طبیعتاً ما نمی توانیم بگوییم که در حوزه منابع آب شاهد انسجام مدیریتی کامل هستیم، اما اینکه بگوییم کار کاملا هم بی برنامه بوده و برنامه ریزی وجود ندارد این چنین نیست.

این نماینده مجلس یازدهم بر لزوم تدوین برنامه های مرتبط با حوزه مصارف آب تاکید کرد گفت:  ما می توانیم با برنامه ریزی های بهتری در حوزه مصارف آب تا حدودی بحران کم آبی و حتی بی آبی را کاهش دهیم. او متذکر شد:  میتوان با استفاده از پساب ها  و آبهای جایگزین شرایط را به نحو مطلوبی کنترل کرد اما متاسفانه  در این زمینه عملکرد خوبی وجود ندارد.

عملکرد جهاد کشاورزی در اصلاح الگوی کشت قابل قبول نیست

رحیمی مظفری در پاسخ به این پرسش که آیا وزارت جهاد کشاورزی در رابطه با اصلاح الگوی کشت با قدرت وارد عمل شده است یا خیر ؟ تصریح کرد: کاملا مسلّم است که جهاد کشاورزی نتوانسته است در آن حدی که شایسته و بایسته است در این حوزه ورود کند و اتفاقی که در حال حاضر در حوزه آب  شهرستانهای مختلف به وقوع پیوسته، علیرغم آمار، ارقام و تحقیقات انجام  شده که به اذعان متولیان جهاد کشاورزی صورت گرفته اصلا رضایت بخش و قابل قبول نیست.

وی مدیریت مصرف بهینه آب را مستلزم صرف هزینه دانست و بیان داشت:  باید با هزینه های فرهنگی و اراده قوی تمام جوانب را در کنار هم بسنجیم تا شاهد مصرف بهینه آب توسط مردم باشیم.نماینده مردم سروستان ،خرامه و کوار در مجلس شورای اسلامی  تاکید کرد: من فکر می کنم اراده وزارت جهاد کشاورزی در سالهای گذشته به اندازه کافی حول محور سدها نچرخیده و طبیعتا شرایط  خوب نبوده است. این نماینده مجلس  یاد آور شد: اقناع مردم برای صرفه جویی و اصلاح الگوی کشت چندان آسان نیست و شاید  همین موضوع انگیزه وزارت جهاد کشاورزی را پایین آورده است. رحیمی مظفری  در پاسخ به دیگر پرسش خبرنگار ما مبنی بر راهکارهای واقعی شدن آب بها اذعان کرد:  طبیعتا ما  قیمت آب بها را نمی توانیم  واقعی کنیم چرا که واقعی کردن آب بها در مناطق مختلف متفاوت است.

وی گفت: نمی شود که  برای همه جا یک قیمت واحد برای آب در نظر  گرفته شود چون قیمت آب در  هر جایی متفاوت‌ و هزینه برداشت ، استحصال  و حتی شرایط بارندگی متفاوت‌است.

این عضو کمیسیون انرژی مجلس شورای اسلامی عنوان کرد: ما نمی توانیم آب بها را بصورت واقعی تعیین کنیم  اما اگر بخواهیم بصورت نسبی و متوسط آب بهایی را در نظر بگیریم باید قبل از هر چیز رسالت خود  را به درستی انجام و پس از آن آب بها را  به سمتی سوق دهیم که بصورت واقعی ارائه و عملاً مصرف بهینه آب را در دستور کار خود قرار بدهیم. رحیمی مظفری ابراز کرد: وقتی کولرهای ما مصرف بهینه ای ندارد و کشاورزی ما متناسب با الگوی کشت نیست و  و مصرف خانگی و صنعتی ما حول محور مصرف بهینه آب نمیچرخد ما نمیتوانیم  قیمت آب بها را واقعی کنیم. وی با بیان اینکه عملی شدن مصرف بهینه آب مستلزم فراهم شدن حداقل  زیر ساخت های اولیه است، اضافه کرد:  برای مصرف بهینه ذخایر آبی سدها لازم است  تا با مدیریت آب موجود و جایگزین کردن پساب ها  به جای استفاده  آب سدها در صنایع و  استفاده از آبهای زهکش برای باغداری ها برای گذر از بحرانی بی آبی تلاش کنیم.

در ادامه ،مدیر عامل آب منطقه ای فارس نیز در خصوص آخرین وضعیت سدهای فارس اظهار داشت: تعداد سدهای فارس به جز سد درود زن که پس از انقلاب احداث شده با احتساب سد درودزن به ۹ سد رسیده که براساس آن،  تعداد سدها ۸ برابر شده است.سیاوش بدری افزود: در استان پهناور فارس ۹ سد در حال بهره برداری و  چند سددر حال اجرا است.

 وی در پاسخ به این سوال که با وجود افزایش تعدادسدها در فارس آیا  این سدها توانسته اند جلوی سیل های ویرانگر را بگیرند یا خیر؟ عنوان کرد: چنانچه کنترل سیلاب از اهداف هر سدی باشد قطعا تاثیرات خود  را بر روی کنترل سیلاب های ویرانگر گذاشته اند .

مدیر عامل آب منطقه ای فارس  با اشاره به بارش های کم سابقه سامانه مونسون در سال جاری افزود: سهم سدهای فارس از این بارش ها ،۱۷ میلیون متر مکعب در فارس بود که بهره برداری و بیش از 35 میلیون متر مکعب آب توسط حوضچه های تغذیه مصنوعی مهار شد.بدری بیان داشت: در بارش های نیمه اول مردادماه که بصورت سیل آسا نقاط زیادی از استان را تحت تاثیر قرار داد در مجموع بیش از 52 میلیون متر مکعب آب توسط سدهای این استان در حال بهره برداری و حوضچه های تغذیه مصنوعی مهار گردیده است .

او در خاتمه مجموع ذخایر آبی حاصل از سیلاب های سالجاری را رضایت بخش ندانست.