گزارش ابتكار جنوب از جزئيات يك بيانيه مهم و نگران كننده

 
با اين فرمان تا ٧٥ سال آينده اثرى از جنگل نمى ماند


هر گونه پروژه انتقال آب موجب برهم خوردن تعادل اكولوژيك در مبدأ و مقصد مى گردد

سد سازى هاى بى رويه يكى از علل خشك شدن بختگان و پريشان

ابتكارجنوب - زهرا وصالى// در بیانیه بین گروهی محیط زیست فرهنگستان علوم که اخیراً به تصویب شورای علمی فرهنگستان علوم رسیده ، چالش‌های محیط زیستی متعددی مطرح شده است. در این بیانیه فرسایش خاک، خشکسالی، گرد و غبار، فرونشست، بحران آب، مدیریت پسماند و آلودگی هوا به عنوان چالش‌های فزاینده محیط زیستی ایران، نام برده شده است که می‌تواند سبب ایجاد مشکلات اجتماعی، سیاسی و امنیتی در داخل کشور شود و به صراحت بیان شده است که وخامت وضع محیط زیست ایران یک چالش بالقوه بی‌ثبات کننده امنیت ملی است.

 در این بیانیه عنوان شده است که ایران به لحاظ انتشار گازهای گلخانه‌ای، اولین کشور خاورمیانه و هشتمین کشور جهان است و عوامل متعددی برای تغییر اقلیم ایران عنوان شده  و تخمین زده می شود که ایران در سده ۲۱ با افزایش بیش از ۲ درجه سانتیگرادی دما و کاهش ۳۵ درصدی بارش مواجه می‌شود.

 محیط زیست ایران به دلیل سیل،مخاطرات طبیعی، زلزله، خشکسالی و طوفان‌های گرد و غبار ناپایدار مطرح شده و علاوه بر آن به دلیل گرم شدن زمین و بالا رفتن درجه حرارت و خشک‌تر شدن سرزمین، طوفان‌های گرد و غبار  بیشتری را تجربه خواهد کرد.

 نکته حائز اهمیت این بیانیه اجبار دولت بعد از تحریم سال ۱۳۹۷ به استفاده بیشتر از مازوت در راستای افزایش صادرات گاز بوده که منجر به تولید گازهای گلخانه‌ای بیشتری در کشور شده است.

 در مبحث تخریب جنگل‌ها هم طی یک دوره ۲۵ ساله از سال ۶۹ تا ۹۴ ،کاهش مساحت جنگل‌ها از ۱۹ میلیون هکتار به ۱۰.۷ میلیون هکتار را شاهد بوده‌ایم و اگر با همین فرمان تخریب پیش برویم، پیش بینی می‌شود که تا ۷۵ سال آینده اثری از جنگل‌ها نمی‌ماند.

 در فرسایش خاک هم حال خوبی نداریم و بر اساس آمار سازمان جهانی خاروبار و کشاورزی،ایران سالانه  ۲ میلیارد تن خاک، را از دست می‌دهد و نرخ فرسایش ۸ برابری نرخ میانگین جهانی را داراست و این موضوع نگران کننده ای است، چرا که برای تشکیل یک سانتی‌متر مکعب خاک ۵۰۰ سال زمان نیاز دارد.

 تعداد ۳۵۰ هزار حلقه چاه غیرمجاز و ۵۵۰ هزار حلقه چاه مجاز در کشور داریم که سالانه ۱۰۰ میلیارد متر مکعب از آنها برداشت می‌شود که این برداشت‌های زیاد و بی‌رویه و بیش از توان سفره‌ها و تغذیه آبخوان‌ها ،سبب شوری سفره‌ها، فرونشست و تخریب سفره‌ها شده است.

 در این بیانیه تنش آبی ناشی از بهره‌برداری غیر اصولی از منابع آب زیرزمینی در بخش کشاورزی  با بهره‌وری پایین و تلفات ۳۰ درصدی محصولات کشاورزی و نبود قیمت مناسب آب و انرژی بعنوان چالش بزرگ در بخش کشاورزی گریزی زده شده است.

 مسئله دیگر مطرح شده ساخت و سازهای جدید است که بایستی در مناطقی که تنش بالای آب وجود دارد، طرح‌ ایجاد شهر و یا مسکن جدید که موجب تنش بیشتر آبی می‌شود، اجرا نگردد.
در این بیانیه به صراحت اذعان شده است که هر برنامه انتقال آب موجب برهم خوردن تعادل اکولوژیک در مبدا و مقصد می‌گردد و توسعه صنایع در داخل فلات خشک ایران و استقرار جمعیت در آنها  را بی‌تدبیری در زمینه تامین آب بیان نموده است.

 در مبحث انرژی‌های پاک و تجدید پذیر، ایران توانایی تولید ۴.۵ تا ۵.۵ کیلووات ساعت در هر متر مربع در روز انرژی خورشیدی را داراست و با وجود ۲۸۰ روز آفتابی، به نظر می‌رسد که می‌توان از این پتانسیل استفاده کند و سهم انرژی تجدید پذیر را از یک درصدی که در سال ۲۰۱۸ اعلام شده است، ارتقا داد.

 همچنین سدسازی‌های بی‌رویه را یکی از علت‌های خشک شدن  رودخانه‌ها و تالابها از جمله تالاب ارومیه، بختگان، گاوخونی و پریشان عنوان کرده است و از تامین نشدن حقابه آنها انتقاد و عدم  آینده نگری در ساخت سدها را گوشزد نموده است.

 در این بیانیه از عملیاتی نشدن برنامه‌های محیط زیستی برنامه ششم توسعه و نبود ضمانت اجرایی آنها انتقاد و  کم اهمیت بودن مسئله محیط زیستی در لایحه برنامه هفتم توسعه، را نگران کننده عنوان کرده است.
 در اتمام این بیانیه راهکارهایی برای توجه به مسائل و چالش‌های محیط زیستی آورده شده است.

 در هر صورت با توجه به این بیانیه مهم فرهنگستان علوم که توسط خبرگان دانشگاهی و اندیشمندان حوزه آب و محیط زیست و انرژی و پس از جلسات متعدد و واکاوی های فراوان ابعاد موضوع، تنظیم شده است به نظر می‌رسد توجه روزافزون‌تری به این چالش‌ها بایستی صورت گیرد و تصمیمات آبی و محیط زیستی مدیران با در نظر گرفتن مباحث این بیانیه مهم ،صورت پذیرد تا شاید وخامت حال محیط زیستی ایران کمتر گردد.