|
عضو هیات علمی دانشگاه شیراز در گفت و گو با ابتکارجنوب: دشت مرودشت بحرانی ترین دشت ایران است نتایج تحقیقات فرونشست دشت شیراز در کتابخانه شهرداری شیراز، خاک میخورد... تمام شهر مرودشت در حال فرونشست است _bw1e.jpg) ابتکار جنوب : زهره مرزبان// گزارش ها و مطالعات تخصصی کارشناسان ، حاکی از آن است که تمامی دشت مرودشت فارس ،وضعیت وخیمی دارد ، طوری که تمام دشت در حال نشست است و دشت مرودشت در وضعیت بحرانی به سر می برد. به گزارش « ابتکار جنوب »، عضو هیات علمی بخش مهندسی راه و ساختمان و محیط زیست دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز از وضعیت بحرانی دشتهای فارس از جمله دشت مرودشت خبرداد و گفت : شکاف های بسیارعظیمی درسطح زمین دشت مرودشت به پهنای نیم متر تا ۷۰ سانت ایجاد شده است. دکتر مریم دهقانی ،با تاکید به اینکه همه دشت مرودشت، وضعیت خیلی وخیمی دارد ،به مطالعات و پژوهشهای انجام شده طی سالهای ۲۰۲۲- ۲۰۲۱ و ۲۰۲۳_ ۲۰۲۲ که تحت عنوان پروژه به دانشگاه شیراز محول شده بود ،اشاره کرد و افزود : نتایج هر دو این‌مطالعات تخصصی یکسان است و بیانگر میزان فاجعه سطح بحران فرونشست در دشت مرودشت است که نتایج این مطالعات در قالب گزارش به سازمان زمین شناسی تهران ارائه شده است.دکتر دهقانی در گفت و گوی اختصاصی با روزنامه « ابتکار جنوب»، فرونشست زمین در دشت مرودشت را فاجعه آمیز توصیف کرد و گفت : قاطی از دشت مرودشت همچون شهرک صنعتی فتح آباد ،کناره ، فیروزی ، پتروشیمی مرودشت، خط انتقال گاز که از دشت مرودشت عبور کرده ، خطوط ریلی و زیرساخت ها همه تحت تاثیر فرونشست زمین قراردارد. وی افزود : مسکن مهر شرق شهرمرودشت نیز از این پدیده زمین شناسی مصون‌نمانده و ساختمان آن هم ترک برداشته، طوری که به میزان ۱۶ تا ۱۸ سانتی متر دچار فرونشست شده است . دکتر دهقانی با اشاره به اینکه شواهدی از لبه های نشست در مسکن مهر مرودشت هم ثبت شده ،اضافه کرد :حتی زمین زیر دیوارهای اطراف مسکن‌مهر دچار فرونشست شده است به نحوی که اگر در خط انتقال گاز مسکن‌مهر مرودشت شکستگی ایجاد شود، فاجعه ای عظیم رخ خواهد داد که غیر قابل جبران است. وی با تاکید به اینکه چندین دشت فارس بلحاظ فرونشست زمین ، وضعیت بحرانی دارد ، اظهار کرد: شکاف های بسیار عظیمی در سطح زمین در منطقه دشت مرودشت ایجاد شده و در همین راستا باید گفت وضعیت دشت مرودشت بحرانی و وخیم است . وى با اشاره به اينكه در شهرها معمولا نشست اتفاق نمى افتد گفت : چاه هاى جذبى و آب فاضلاب موجود در شهر سفره هاى آب زير زمينى را تغذيه مى كنند و از فرونشست ممانعت مى كند . دهقانى افزود: مرودشت تنها شهرى است كه تمام شهر دچارفرو نشست شده است . اين استاد دانشگاه با بيان اينكه نرخ فرونشست در مركز شهر مرودشت ٢ تا ٣ سانتيمتر است افزود : فرونشست در اطراف شهر نرخ نگران كننده ١٢ سانتيمتر را تجربه مى كند . * لبه فرونشست ، درمنطقه تاریخی نقش رستم است او در تشریح این موضوع گفت : لبه فرونشست در منطقه تاریخی نقش رستم واقع شده که پهنای این شکاف به حدود نیم‌متر تا ۷۰ سانت می رسد و این شکاف به فاصله ۱۰ تا ۱۵ متری منطقه باستانی نقش رستم ایجاد شده که هرساله با اینکه این شکافها با شن و ماسه پر می شوند اما دوباره این شکافها ، سر باز می کنند. دکتر دهقانی افزود :در فاصله ۳۰۰ متری تخت جمشید به دلیل قرار گرفتن در سینه کوه، اگرچه فعلا تحت تاثیر نشست قرار ندارد، فرونشست حدودا ۱۰ تا ۱۵ سانتی تجربه می کند. * دلیل فرونشست زمین ، برداشتهای بی رویه آب زیر زمینی با مقاصد کشاورزی است
این پژوهشگر دانشگاه شیراز دلیل اصلی فرونشست زمین را برداشتهای بی رویه آبهای زیر زمینی با مقاصد کشاورزی دانست و از وسعت و سرعت فرونشست طی سالهای اخیر خبرداد و گفت : حدود ۱۰ سال پیش ، تصاویر ماهواره ای از دشت مرودشت ، حاکی از آن بود که محدوده کوچکی از این دشت دستخوش پدیده فرونشست شده اما مطالعات ما طی سالهای ۲۰۲۱ تا ۲۰۲۳ حاکی از آن است که ظرف حدود ۱۵ سال اخیر ، همه دشت مرودشت درگیر پدیده فرونشست زمین شده و وسعت و سرعت فرونشست زمین در این دشت فارس نیز پیشرفت قبال توجهی داشته است. دکتر دهقانی با بیان اینکه به میزان هر یک متر افت آب سطح زیرزمینی ، فرونشست رخ می دهد ، افزود :وقتی سفره زیرزمینی به میزان کافی در فصل زمستان تغذیه نشود ، این‌مساله باعث می شود افت همچنان‌مداوم باشد و در نتیجه ی فشرده شدن لایه های زیرین ،بصورت مستمر تداوم داشته باشد که ماحصل آن پدیده فرونشست زمین خواهد بود. * نتایج تحقیقات فرونشست دشت شیراز در کتابخانه کارفرما،خاک میخورد... او به مطالعات خود در قالب پروژه فرونشست دشت شیراز ظرف ۱۰ سال گذشته اشاره کرد و گفت : مطالعات گسترده ای در این رابطه انجام شده و طی این‌گزارش ، وظایف هرکدام از دستگاه های مرتبط با این حوزه جهت اقدامات محول شده به این دستگاه ها برای کنترل فرونشست زمین مشخص شد اما متاسفانه هیچ اقدامی از سوی آنها تاکنون صورت نگرفته است و نتایج این مطالعات که بصورت گزارش ارائه شد در کتابخانه کارفرمای این‌پروژه خاک می خورد!! وی بیان داشت : این گزارش برای شهرداری شیراز ارسال شد چرا که شهرداری موظف بود تا با دستگاه های مرتبط با این‌موضوع برای کنترل فرونشست مکاتبه کند اما در نهایت این اتفاق هم نیفتاد و این پیگیری ها بی نتیحه ماند. این عضو هیات علمی دانشگاه شیراز با اشاره به اینکه طرح ملی فرونشست از سال ۸۳ کلید خورده است و متولی آن سازمان زمین شناسی تهران است ، اظهار داشت : در این رابطه و با همین تکنیک ، اقدامات زیادی انجام شد به نحوی که بسیاری از دشتها برای رصد فرونشست زمین مانیتور شد. * کنترل فرونشست زمین ، متولی خاصی ندارد! اما باید گفت در حال حاضرجهت مقابله با پدیده فرونشست زمین، متولی خاصی ندارد .او با اشاره به اینکه طی سالهای ۹۷_۹۶ ، ۱۲ جلد گزارش فرونشست مربوط به دشت شیراز تکمیل و جلد آخر آن را به ارائه راهکارها اختصاص دادیم افزود :جدولی تهیه شد که وظیفه هر دستگاه را در راستای کنترل فرونشست مشخص شد و به شهرداری شیراز ارائه کردیم اما متاسفانه هیچ اقدامی در آن برهه در این رابطه صورت نگرفت و در حال حاضر دوباره این موضوع در حال پیگیری است و احیا شد و در این خصوص با استانداری و مدیریت بحران جلساتی در حال برگزاری است و در قالب آن ، از سازمانهای مرتبط با این موضوع برای همکاری دعوت می کنیم و شرح وظایف هرکدام، به آنها از سوی مدیریت بحران ، اصلاح و پس از آن به این دستگاه ها ابلاغ می شود تا به مرحله اجرا برسد او ادامه داد : اگرچه قدم های خوبی در این رابطه برداشته شده اما این مساله به کندی پیش می رود و بطور کلی تا حصول نتیجه ، زمان زیادی باید صرف شود و این مساله زمانبر است. عضو هیات علمی بخش مهندسی راه و ساختمان و محیط زیست دانشکده مهندسی دانشگاه شیراز با بیان اینکه هر ۱۲ روز یکبار تصاویر ماهواره ای به روز و سپس پردازش می شود ، گفت : در این راستا ،تصاویر نقاطی که دچار فرونشست شده ، استخراج می شود ومیزان سرعت آن نیز برآورد می شود. * فرونشست دشت شیراز
دکتر دهقانی با اشاره به مطالعات پروژه فرونشست خود طی سال ۹۶ ، مناطق بحرانی فرونشست زمین در دشت شیراز را شامل مناطقی در محدوده دریاچه مهار لو تا شمال غرب شهر شیراز اعلام کرد و اظهار داشت : این محدوده ، جنوب شرق شهر شیراز که به دریاچه مهارلو وصل می شود را در می گیرد که شامل زمین های کشاورزی مناطقی همچون شهرک نیروی انتظامی و کفترک می شود که فرونشست زمین با سرعت ۴ تا ۵ سانتی متر در این‌مناطق پیش رفته است ، این درحالی است که در خود شهر شیراز ، سیگنال خاصی از فرونشست زمین بغیر از باغات قصرالدشت و باغ شهری های سمت گویم ثبت نشده است و در سایر نقاط سیگنال ها ی ضعیفی از فرونشست به شکل نقطه ای ثبت شده است. * میزان فرونشست زمین در محدوده فرودگاه شیراز
وی به سیگنالهای ضعیف فرونشست زمین در محدوده فرودگاه شیراز اشاره کرد و گفت: این سیگنالها ، یک سانتی متر یا کمتر از آن است که به فاصله ۲ تا ۳ کیلومتری فرودگاه شیراز ثبت شده و سیگنالهای قوی تر در حد ۴ تا ۶ سانتی متر ثبت شده است. * کشاورزی محدود و هوشمند ، راهکارمقابله با فرونشست زمین وی ،اولین قدم برای مقابله با پدیده فرونشست زمین را کشاورزی محدود و هوشمند دانست و گفت : مشکل اساسی ما ، وجود چاه های آب غیر مجاز است که بدون کوچکترین محدودیت و کنترلی در حال برداشت آب هستند، این درحالی است که در حوزه کشاورزی هم ، سطح زیر کشت همچنان در حال افزایش است اگرچه که معتقدم برخی سیاست های دولت در جهت تامین امنیت غذایی محصولات استراتژیک اجتناب ناپذیر است اما می توان سیاستهایی در جهت مقابله با تولید و صادرات برخی محصولات کشاورزی غیر استراتژیک پیاده کرد چرا که تولید این محصولات در این شرایط کمبود آب و بی آبی هیچگونه توجیهی ندارد و باید دولت با جدیت، در این‌مقوله ورود کند و در حد نیاز به کشت و زرع محصولات استراتژیک بپردازد. دکتردهقانی ، با بیان اینکه دشت شیراز وضعیت بحرانی بلحاظ فرونشست زمین ندارد ،گفت : با توجه به مطالعاتی که تاکنون انجام شده است ،سیگنال خاصی برای فرونشست در بافت شهر ثبت نشده است . او اظهار کرد : به کمک تکنیک هایی همچون هوش مصنوعی می توان پیش بینی هایی مثلا برای دوسال آینده در رابطه با فرونشست زمین انجام دهیم چرا که تصاویر ماهواره ای دقیقی در این رابطه ثبت می شود که میزان فرونشست زمین را با دقت یک سانتی متر به ما نشان می دهد . * باید بهای آب برای شهروندان پرمصرف در متاطق شهری گران شود وی با تاکید به اینکه هیچ نظارتی در سطح کشور در حوزه مدیریت مصرف آب نمی شود ، بیان داشت : در شیراز شاهدیم بسیاری از کافه باغها در شرایط فعلی بی آبی، چه اندازه آب برای فضای سبز و محوطه خود مصرف می کنند و اقدام به هدررفت آب می کنند که در این رابطه برای برخورد با این شهروندان پرمصرف باید بهای آب در مناطق شهری نیز گران شود تا بتوان این معضل را کنترل و مدیریت کرد. * اعمال قوانین بازدارنده برای مصرف درست آب اثرگذار است او بیان داشت : معتقدم اجرای قوانین بازدارنده برای برخورد با مصرف بی رویه آب اثرگذار است و این قوانین بازدارنده باعث میشود تا شهروندان پرمصرف ، موضع خود رانسبت به هدررفت آب تغییر دهند.
|